Voor volwassenen is klokkijken iets vanzelfsprekends. We kijken tientallen keren per dag op ons horloge, een klok of telefoon om te zien hoe laat het is. En we weten precies wat het betekent als de grote wijzer op twaalf staat en de kleine op drie. Maar jonge kinderen hebben nog maar weinig gevoel voor tijd. Wanneer is straks? Hoe lang duurt een uur? En wat betekenen al die wijzers eigenlijk? Leren klokkijken – zowel analoog als digitaal – is voor hen een hele uitdaging. Gelukkig kun jij daar als ouder bij helpen. In dit artikel lees je hoe je dat stap voor stap aanpakt, met heldere uitleg, praktische tips én creatieve spelletjes om het klokkijken te oefenen. Zo wordt klok leren kijken niet alleen begrijpelijk, maar zelfs leuk!
Waarom is leren klokkijken belangrijk voor kinderen?
Leren klokkijken is veel meer dan alleen de tijd kunnen aflezen. Het helpt kinderen om grip te krijgen op hun dag en geeft structuur en houvast. Door te weten hoe laat iets gebeurt, begrijpen kinderen beter wat er van hen verwacht wordt en hoe lang iets duurt. Het zorgt ervoor dat ze op tijd ergens zijn, leren plannen en uiteindelijk steeds zelfstandiger worden. Klokkijken draagt ook bij aan het ontwikkelen van tijdsbesef: wanneer is ‘over een kwartiertje’ of ‘hoe lang is vijf minuten’? En dat zijn belangrijke vaardigheden voor thuis, maar ook op school of bij afspraken met vriendjes. Tijd leren begrijpen is dus een onmisbare stap in de groei naar meer zelfstandigheid en verantwoordelijkheid.
Vanaf welke leeftijd leren kinderen klokkijken?
Leren klokkijken ontwikkelt zich in fasen. De eerste stappen worden al gezet in groep 1. Kinderen ontdekken dat een dag is opgedeeld in een ochtend, middag, avond en nacht en dat de tijd verstrijkt tijdens de dingen die je doet. In groep 2 breidt dat gevoel voor tijd zich verder uit. Kinderen leren bijvoorbeeld het verschil tussen vandaag en morgen en kunnen gebeurtenissen koppelen aan delen van de dag. En vanaf groep 3 begint het échte klokkijken, met de analoge klok. Kinderen leren de hele en halve uren en ontdekken wat de kleine en grote wijzer doen. Daarbij worden herkenbare momenten uit hun dag – zoals “hoe laat begint school?” – bewust gekoppeld aan kloktijden.
In groep 4 wordt die kennis verder uitgebreid met kwartieren en de eerste stappen naar minuten: vijf voor, tien over, kwart voor… Het wordt allemaal steeds concreter. Ook komt bij sommige scholen nu de digitale klok om het hoekje kijken. In groep 5 moet alles samenkomen. Kinderen leren klokkijken op zowel de analoge als de digitale klok en oefenen met tijdstippen en rekenen met tijd. En in groep 6 wordt de kennis herhaald en verdiept. Plannen, jaren en zelfs eeuwen komen aan bod. Maar ook het besef van tijd – hoelang iets duurt of hoeveel tijd ergens tussen zit – wordt sterker. Leren klokkijken is dus echt iets dat zich over jaren ontwikkelt, waarbij kinderen elk jaar een stukje verder bouwen op wat ze eerder geleerd hebben. Sommige kinderen hebben er al vroeg gevoel voor, terwijl anderen meer tijd nodig hebben. Dat is allemaal normaal.
Zo pak je het oefenen met klokkijken aan!
Vind je kind leren klokkijken lastig, dan helpt het om samen te oefenen. Want door er samen op een leuke manier mee bezig te zijn, groeit het tijdsbesef van je kind als vanzelf. Hieronder vind je tips die het oefenen met klokkijken niet alleen leerzaam, maar ook leuk maken.
Koppel kloktijden aan herkenbare momenten op de dag
Benoem de tijd op logische momenten: “Het is nu half acht, tijd om op te staan,” of “Je hebt nog tien minuten om je brood op te eten, want om 8 uur gaan we naar school”. Je kunt de tijd daarbij ook aanwijzen op de klok of een horloge: “Dat is als de grote wijzer bovenaan staat”. Door vaste activiteiten aan vaste tijden te koppelen, gaat je kind betekenis geven aan wat de wijzers en cijfers aangeven.
Laat je kind oefenen met een horloge
Als je kind interesse toont in klokkijken, kan een eigen horloge extra motiverend werken. Kies bij jonge kinderen voor een horloge met een duidelijke wijzerplaat en cijfers. Een GPS horloge voor kinderen is daarbij een handig hulpmiddel. Niet alleen omdat je kind leert klokkijken op een eigen horloge, maar ook omdat je als ouder zo altijd weet waar je kind is. Ideaal wanneer je kind buiten speelt, zelf naar school fietst of voor het eerst zelfstandig een boodschap doet. Voor goeie en leuke exemplaren kun je bijvoorbeeld kijken bij One2track.
Hang een duidelijke klok op een zichtbare plek in huis
Kies bij voorkeur voor een grote analoge klok met goed zichtbare cijfers en wijzers. Hang hem op op een centrale plek in huis, zoals in de keuken of woonkamer. Wijs je kind er regelmatig op en praat over wat de wijzers van de klok zeggen.
Oefen het klokkijken samen met een speelgoedklok
Een veelvoorkomende verwarring bij kinderen is welke wijzer wat aangeeft. Want er zitten twee – soms zelfs drie – wijzers op een klok die allebei ronddraaien, maar ieder in een ander tempo. En de één geeft de uren aan en de ander de minuten. Om het behapbaar te houden, begin je het beste met het uitleggen van de kleine wijzer. Gebruik daarbij een speelgoedklok waarbij je aan de wijzers kunt draaien. Je zet de grote wijzer op de klok op twaalf en draait de kleine wijzer langs één uur, twee uur, acht uur etc. Laat je kind zelf ook aan de wijzers draaien en uren maken. Als je kind de hele uren snapt, kun je ook vertellen wat de grote wijzer doet. Begin met de hele en halve uren. Heeft je kind dat door, dan ga je verder met de kwartieren. En als dat goed gaat, kun je uitleggen dat de grote wijzer minuten aangeeft. Hiervoor moet je kind wel tot 60 kunnen tellen.
Maak samen een dagplanning met tijden
Maak een planning op een krijtmuur, groot vel papier op de koelkast of schaf een familieplanner aan die je op een zichtbare plek in huis ophangt of neerlegt. En bespreek iedere ochtend met je kind wat er die dag gaat gebeuren en op welke tijden. Laat je kind er eventueel zelf klokken bij tekenen met de wijzers op de juiste plek. Zo leert je kind dat tijd een dag structuur geeft.
Zorg voor herhaling, maar houd het leuk
Kinderen hebben herhaling nodig om de klok echt te gaan begrijpen. Maar dat hoeft geen droog oefenen te zijn. Vraag af en toe aan je kind hoe laat het is. En blijf de tijd benoemen. Zeg in plaats van “over tien minuten moeten we weg” bijvoorbeeld: “Als de grote wijzer op de 2 staat, is het tijd om te gaan.” Zo maak je er spelenderwijs een oefening van, zonder dat het als een lesje voelt.
Wat zijn handige hulpmiddelen?
Er bestaan allerlei leuke en leerzame hulpmiddelen die je bij het klokkijken leren kunt gebruiken. Van boeken tot apps en van speelgoed tot een eigen kinderhorloge. Dit zijn aanraders die klokkijken een stuk leuker en makkelijker maken:
Kinderboeken over tijd en klokkijken
Leuke prentenboeken kunnen kinderen helpen om het concept tijd beter te begrijpen. Aanraders zijn bijvoorbeeld “Mijn eerste klokboek” van uitgeverij Ballon Kids, waarin kleuters met een klok met beweegbare wijzers de klok op het goede tijdstip kunnen zetten. En het vrolijke “Tik tak klokboek” waarin ook een klok zit en kinderen met Cas & Cato leren klokkijken.
Educatieve apps en websites
Er zijn ook fijne apps waarmee kinderen interactief kunnen oefenen op een tablet of telefoon. Bijvoorbeeld de app “Klokkijken” en “KlokWijs”. En op websites zoals Klokrekenen.nl vind je gratis online oefeningen voor zowel de analoge als digitale klok, of kun je invul-werkbladen maken, passend bij het niveau van je kind.
Speelklok met draaiende wijzers
Een houten of kunststof oefenklok met draaibare wijzers is ideaal om samen mee te oefenen. Je kind ziet direct wat er gebeurt als je de wijzers verplaatst. IKEA en de HEMA hebben bijvoorbeeld een mooie en betaalbare houten variant. Maar ook op Bol.com vind je veel simpele oefenklokjes.
Kinderhorloge met duidelijke wijzerplaat
Een eigen horloge maakt leren klokkijken extra motiverend. Kies voor een kinderhorloge met een goed leesbare wijzerplaat. Merken zoals One2track hebben vrolijke en educatieve horloges speciaal voor kinderen waarop je behalve een duidelijke wijzerplaat ook de digitale tijd in beeld hebt.
Leren klokkijken op een digitale klok
Kinderen komen tegenwoordig vaak veel meer in aanraking met digitale klokken. Telefoons, tablets, de klok in de auto of op de oven geven de tijd allemaal aan in cijfers. Maar toch beginnen kinderen op school meestal met het leren klokkijken op een analoge klok en daarna pas op een digitale. Dat komt omdat je namelijk moet kunnen rekenen met hoge getallen om digitale klokken te kunnen begrijpen. En dat lukt jonge kinderen simpelweg nog niet. Een tijd als 08:30 lezen de meesten wel als ‘acht uur dertig’. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze ook begrijpen wat dat betekent. Zeker als het om tijdstippen in de middag of avond gaat en cijfers boven de twaalf uitkomen – bijvoorbeeld 17:45 of 22:10 – wordt het ingewikkeld. Om zo’n digitale tijd te vertalen naar een ‘gewone’ kloktijd moet je twaalf uur kunnen aftrekken én snappen hoe kwartieren en minuten werken. Dat vraagt om inzicht én oefening. Het helpt als je regelmatig samen de tijd benoemt op digitale én analoge klokken. “Kijk, het is nu 18:15 – dat is kwart over zes.” Zo leert je kind om beide vormen te begrijpen én met elkaar te verbinden. En als dat lukt, dan heeft je kind het klokkijken echt onder de knie.
Leuke spelletjes om klokkijken te oefenen
Tot slot nog een laatste tip: oefenen met klokkijken wordt pas echt leuk als je er spelletjes van maakt. Kinderen leren veel sneller als ze plezier hebben. Denk bijvoorbeeld aan een klokkijk bingo, waarbij je kind op een bingo kaart een klok moet afstrepen als jij een bepaalde tijd noemt. En wie het eerst zijn hele kaart vol heeft, heeft gewonnen. Voor dit spelletje kun je onze klokkijk bingo printable met kant-en-klare bingo kaarten gratis downloaden en printen. Daarop vind je ook een bingo kaart met lege klokken, zodat je zelf tijden kunt invullen.
Ook leuk: een eigen kartonnen klok knutselen met wijzers die je kunt draaien. Download gratis onze leerzame printable met klok, print of plak hem op stevig papier, knip alles uit en zet de wijzers op de klok met een splitpen. Je kunt de klok ook nog mooi inkleuren. En daarna kun je er samen mee spelen: “Hoe laat gaan we eten?”, “Wanneer is het bedtijd?” of “Zet de klok op zeven uur.”
Of laat je kind een dagplanning tekenen met tijden erbij. Bijvoorbeeld: 07:00 opstaan, 08:30 naar school, 15:30 spelen… Dit kun je samen invullen op een zelfgemaakte dagplanner met tekeningen van de activiteiten – zoals een bed, schooltas of voetbal – met klokjes erbij. Je kind leert zo de volgorde van de dag én het koppelen van tijden aan activiteiten.
Op een dag kan ieder kind klokkijken
Leren klokkijken is een vaardigheid die je kind niet in één dag onder de knie zal hebben. Het vraagt oefening, geduld en herhaling. Maar op een dag lukt het, of dat nu in groep 3, groep 5, 6 of pas wat later is. We hopen dat je daarbij iets hebt aan onze tips, printables en spelletjes. En weet jij nog leuke manieren om klokkijken oefenen leuk te maken? Of heb je nog praktische tips? Deel ze dan vooral hieronder in de reacties. We zijn ook heel benieuwd naar jouw ervaringen!
Geef een reactie